ŞAH-I MERDAN ALİ 21 MART SULTAN NEVRUZ’DA KABE’DE DOĞDU

Nevruz  ve Gadir-i Hum bayramınız kutlu olsun.

Nevruz Farsça bir kelime olup,  yeni gün anlamındadır.

Bugün Hz. Ali’yi sevenlerin bayramıdır.

Velayet nurunun dünyaya teşrif ettiği gündür.

Bugün Hz. İmam Ali’nin Kabe’nin içinde doğduğu günüdür.

Karanlıkları ilminin ışığıyla aydınlatmanın günüdür.

Bugün güneşin Koç Burcuna girdiği ve gece ile gündüzün eşitlendiği gündür.

Bugün toprağın uyandığı, tabiatın canlandığı, baharın geliş günüdür.

Alevi inancında Nevruz insan, Hakk ve doğa birliğinin uyanışıdır.

Doğanın bereketini insanlığa hakça sunmasıdır.

Yani doğa ile insanın ve Hakk’ın Vahdet-i Vücut oluşudur.

Canlı cansız tüm varlıkların yeni günüdür.

Yunus Emre’nin dediği gibi “Gelin tanış olalım, işi kolay kılalım, sevelim, sevilelim, bu dünya kimseye kalmaz” dediği gündür.

Darda olanlara yardım eli uzatılan dayanışma ve paylaşım günüdür.

Hakk sofralarının kurulduğu, Cemlerin yürütüldüğü birlik beraberliğin pekiştirildiği gündür.

Bereketli toprakların  canlandığı bitkilerin uyandığı renge renk çiçeklerin  açmasıyla arıların  çiçek özüyle  buluştuğu güzel bir gündür.

Nevruz akşamı yapılan Cem sonrası lokma, süt ve un helvası dağıtılır. (süt ve helvanın anlamını aşağıda anlatıyorum.)

Nevruz kadimden günümüze uzanan inançların ve kültürlerin ortak adıdır.

İnsanın, doğanın ve toplumsal  barış ve huzurlu  yaşam  için davettir.

Birçok ülkeler kendi kültürel ve inançları doğrultusunda bu bayramı kutlamaktadırlar.

Alevi inancında Nevruz’un önemi büyüktür.

Nevruz Ceminin Alevi inancında önemli bir yeri vardır. Hızır Cemi, Abdal Musa Birlik Cemi gibi önemli olup ve mutlaka yapılmaktadır.

Nevruz ceminin önemini vurguladık ya, bakın Pir Sultan Abdal Nevruziyye‘de Nevruz’un anlam ve önemini, Hz.Ali’nin bugünle bütünleşen doğumu olayını dizlerinde nasıl işliyor ve bugünün büyük bayram olduğunu vurguluyorlar.

Pir Sultan Abdal’ın aşağıdaki bu deyişinin, kendi türünün en güzel örneklerinden olduğu görüyoruz:

Sultan Nevrûz günü cemdir erenler,

Gönüller şad oldu ehl-i imanın,

Cemâl yâri görüp doğru bilenler,

Himeti erince Nevrûz Sultan’ın.

Cümle eşya bugün destur aldılar,

Aşk ile didâra karşı yandılar,

Erenler ceminde bâde sundular,

Himmeti erince Nevrûz Sultan’ın.

Erenler dergâhı rûşen bu günde,

Doldurmuş bâdeyi, sunar elinde,

Susuz olan kanar kendi gönlünde,

Himmeti erince Nevrûz Sultan’ın.

Sultan Nevrûz günü canlar uyanır,

Hal ehli olanlar nura boyanır,

Muhib olan bugün ceme dolanır,

Himmeti erince Nevrûz Sultan’ın.

Pîr himmet eyledi bugün kuluna,

Cümle muhib bugün cemde buluna,

Cümle eşya konar kudret balına,

Himmeti erince Nevrûz Sultan’ın.

Aşık olan canlar bugün gelürler,,

Sultan Nevrûz günü birlik olurlar

Hallâk-ı cihandan ziya olurlar,

Himmeti erince Nevrûz Sultan’ın.

Pîr Sultan’ın eydür, erenler cemde,

Akar çeşmim yaşı her dem bu demde,

Muhabbet ateşi yanar sinemde,

Himmeti erince Nevrûz Sultan’ın.

 Alevi inancında Nevruz bu kadar önemlidir

21 Mart Nevruz günü ‘‘Hz. Ali’nin annesi Hz. Fatıma, Beytullah’ı (Kâbe) tavaf ederken doğum sancıları başlamış ve Kabe’ye girer, 21 Mart 598’de, yani fil yılının Recep ayında, Hz. İmam Ali’yi dünyaya getirir.

Kâbe’de dünyaya gelen tek insan Hz. İmam Ali’dir.

Kendisinin ilahi güçle donatıldığını ifade eden belirtiler daha doğum gününde görülmüş, Hz. Muhammed; büyük ulviyeti, kemali ve yüceliği ifade eden “Ali” ismini vermiştir.“ (Kaynak: Ali Rıza Uğurlu) 

GELENEKSEL  İNANCA GÖRE 21 MART NEVRUZ VE 17 MART GADİR-İ  HUM

Geleneksel inanç deyince, farklı Alevi inancı anlamı çıkarılmasın.

Geleneksel inanç bugün unutulan ve 30-35 yaş altı kuşağın hatırlamadığı ve duymadığı, onlara anlatılmayan, yaşanmış ve halen bazı yörelerde sürdürülen geneksel inançtır.

Kısacası Alevi inancının özünü yansıtan, özünü aydınlatan delil/çerağ misalidir.

Köyde gördüğüm ve yaşadığım Nevruz bu günkünden daha farklıydı.

Geleneksel Sultan Nevruz inancın yanısıra anılan Hz.Ali’nin doğuşu nedeniyle duyulan sevinç ve ona duyulan saygıdır.

17 Mart Gadir-i Hum Bayramı ile 21 Nevruz bayramı birlikte kutlanılırdı.

17 Mart Gadir-i Hum’a özet olarak bakacak olursak; değerli Mehmet Yaman dedemiz kısaca şöyle anlatır: (Saygı ve özlemle anıyoruz.)

GADİR HUM HUTBESİ

“Hazret-i Muhammed, Kabe ziyaretini tamamlayıp Müslümanlarla birlikte Medine’ye doğru yola çıktılar. Mekke ile Medine arasında bulunan “GADİR HUM” denilen yere gelip mo­la verdiler (17 Mart 632). Burada Yüce Allah’tan şu ayet indirildi:

“Ey sevgili Peygamberim! (ALİ hakkında) Rabbinden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan, O’nun sana sunduğu Elçilik görevini yerine getirmemiş olursun. Allah seni insanlardan (düşmanlarından) koruyacaktır.” (Maide -67)

Hazret-i Muhammed bu emri alınca, deve semerlerinde yapılan yüksekçe bir kürsüye çıktı, Hazret-i Ali’yi yanına çağırdı ve onu da kürsüye çıkarıp sağ yanına aldı. Allah’a hamdettikten sonra yüksek sesle şöyle buyurdu:

“Ahirete göçmekte hepinizden önde bulunuyorum. O (Cennette) havuz başında bana ulaştığınız zaman sizden, değerli şeyi soracağım; size iki paha biçilmez EMANET bırakıyorum. Biri ötekinden daha da büyük:

Biri, Allah’ın Kitabı olan KURAN, diğeri de EHL-İ BEYTİM’dir.” (Mehmet Yaman dede)

17 ve 21 Mart ortak gün öncesi köyde baharın gelişi ile birlikte bayram temizliği yapılırdı.

Her yörede ev damlarını boyamak için kireç topragı vardır o topraktan getirilirdi ev damları boyanırdı buna badana denirdi.

Ertesi günü lokmalar pişerdi, un helvası kavrulurdu, tatlılar yapılarak köyde yaşlı genç herkes toplanır, kabristan/mezarlıklar ziyaret edilirdi.

Mezarlıkta herkes kendi lokmasından mezarların üzerine bırakırdı. Biz çocuklara da izah edilirdi bu lokmalar ki; onlar kuşların ve doğada yaşayan diğer canlıların hakkıdır.

Dede kabristanda dualar ederdi. Ölmüşlere rahmet diler ve ruhlarına Fatiha okurdu.

Kabristan dönüşü köyün en büyük evinde toplanarak yine lokmalar paylaşılırdı.

Temizliği, saflığı dürüstlüğü temsil ve ifade etmek için süt dağıtılırdı.

Aynı zamanda süt akıtır ve nokta kadar leke kabul etmez süt içenlere dede „ak-pak olasınız“ derdi.

Un helvasının ise, farklı anlamları olduğuna inanılır. Tatlı olması insanların ağızlarının tadı bozulmasın anlamında, konusu ise kötü ruhlardan arınmak olarak inanılır.

Dede 17 Mart ve 21 Mart hakkında günün anlamına uygun bilgiler verirdi, dualar ederdi

21 Mart Nevruz  günü herkes yeni giysilerini giyerek eğlenmenin tadını cıkarırdı.

Yetişkinlerden oluşan bir grup ise, aralarında görev bölümü yaparak, cem evini akşam Nevruz cemine hazırlamak, eksikleri tesbit edilerek gereken hizmetler belirlerler; bazıları temizlik yapar, kimi sobayı yakarak ısınmayı sağlarken kimi de   pınardan su getirirdi.

Akşam olduğunda, herkes düzenli bir şekilde cemde yerini alır, gelen lokmalara  rehber veya pir dua verdikten sonra, lokmacı lokmaları pay etmek için görevliye teslim ederdi.

Lokmaların  ardından, kaynatılmış  süt taslara veya bardaklara konur ve ceme katılanlara eşit şekilde dağıtılırdı.

Post dedemiz cemevine girerken herkes ayaktadır.

Posta niyaz eden dede Nevruz Cemi‘ne başlamadan önce kısa açıklamalar yapar, günün önem ve anlamını, birlik beraberliği anlatırdı.

Dede ceme başlar ve cem ibadetini eksiksiz yerine getirir.

Bunu belirtmemde fayda var.

Burda Cem erkanını anlatmaya kalksak, sayfalarca anlatmamız gerekir.

Ama, açıklık getirmesem de cımbızlıyorlar!

Ayini Cem sonrasında dede herkesten helallık ister, çünkü dede de kendi köyüne dönerek, baharın gelişiyle tarım işlerine başlayacaktır.

Bir önceki yazımda Cemleri yazacaktım, ama günün anlamına uzgun yazmayı daha uygun buldum.

Değerli dost  Muhterem Acar canın şiiri ile yazımı noktalıyorum.

Bir sonraki yazımda bulaşana dek, sağlıcakla kalın.

NEVRUZ GELİR

Coğrafyamın ortak dili

Bayram eder Turan ili

Açtı zemherinin gülü

Nevruz bizim bayramımız

Çayır çimen boydan aşar

Erir karlar sular taşar

Yüz yıllardır böyle yaşar

Nevruz bizim bayramımız

Demiri tavında dövün

Bu tarih senindir övün

Bahar gelmiş deyi sevin

Nevruz bizim bayramımız

Horasan’dan Rum iline

Altay’dan Acem eline

Bakmayın ırkı diline

Nevruz bizim bayramımız

Acar sözüm kime diyem

Al yeşilden donlar giyem

Koşun sazı bayram edem

Nevruz bizim bayramımız

MUHTEREM ACAR (18.03.2024)

Muhterem canın, okuyucularımın ve tüm insanlık aleminin Nevruz ve Gadir-i Hum bayramlarını yürekten kutluyorum.