EBUL VEFA KÜRT LOKMAN PERENDE SÜNNİ OLDUĞU YALANI HOCA AHMET YESEVİ’NİN SÜNNİ VE NAKŞİBENDİDİR İDDİASI DOĞRU MUDUR ?

Ebul Vefa Kürt olduğu Lokman Perende'nin Sünni olduğu yalanını kim ortaya atmıştır? Hoca Ahmet Yesevi’nin sünni Nakşibendidir iddiası doğru mudur ?

Ebu'l Vefâ el-Bağdâdî, el-Kâkes veya el-Kürdî lakaplarıyla da bilinen Ebu'l Vefâ Tâcü'l-Ârifîn Seyyid Muhammed bin Muhammed Azîz el-Bağdâdî (d. 1026 - ö. 9 Aralık 1107), Vefâ’îyye tarikâtının kurcusudur.

 "Menâkıbnâme"’sinde Ali el-Mûrtezâ'nın soyundan bir seyyid olduğu kaydedilmiştir. 1026 yılında Irak’ın Kusan köyünde doğdu, ama aynı zamanda Kalmina adlı bir köyde kaldığı da bilinmektedir.

 Babası, Zebâle ve Hayâsem köyleri arasında sürekli olarak zülme maruz kalması nedeniyle dönüşümlü olarak yaşamak zorunda kalan ve İmam Hüseyin’in torunlarından Seyyid Muhammed Azizî, annesi ise Türkmenlikten dönmüş bir Kürt Aşiretinde olduğu öne sürülen Fatıma Ümmü Gülsüm’dür.

Menâkıbnâme-î Tacü’l Ârifîn es-Seyyid Ebu’l Vefâ adında bir eseri bulunan Ebu’l Vefâ 9 Aralık 1107’de ölmüştür. 

Vefâ’îyye Tarikâtı "Seyyid Muhammed bin Muhammed Azîz el-Bağdâdî" Vefâîyyenin tarikatının kurucusudur. 

Tâcü'l-Ârifîn lakabıyla ünlenmiştir. Tahsilinin önemli bir kısmını Bağdat’ta yaptıktan sonra Buhara’ya gitmiştir.

 Din ilimlerini öğrenerek tekrar Bağdat’a dönmüş ve burada Muhammed eş-Şembeki’ye intisap etmiştir. Uzun süre hizmetinde bulunduğu şeyhi kendisine gösterdiği vefa ve sadakatinden dolayı ona "Ebu’l Vefâ" künyesini vermiştir. 

Soyu 1. İmam Ali 2. İmam Hüseyin 3. İmam Zeynülabidin 4. Seyyid Hüseyin 5. Seyyid Yahya 6. Seyyid Hasan Faki 7. Seyyid Zeyd 8. Seyyid Hüseyin 9. Seyyid Muhammed 10. Seyyid Ali 11. Seyyid Zeyd 12. Seyyid Muhammed Kebir Azizî 13. Seyyid Ebû'l Vefâ Tâcû'l-Ârifîn 

Ebul Vefa Seyyittir. Üstelik Torunu Lokman Perende'dir. Hoca Ahmet Yesevi’nin postuna oturan Hünkar Hacı Bektaş Veli"yi yetiştiren kişidir. Lokman Perende üstelik Seyit Temiz (Ağuiçen) in Ve Seyyit Mahmut (Hayrani) Dedesi nasıl sünni olabilir ? Ne Kürt'tür ne de Nakşibendidir. Bunu yayan Osmanlı Sarayına yanaşıp Babai İsyanından Dedesi Baba İlyas'ın bulunmadığı iddia eden Aşık Paşazade'nin Damadı Seyyit Velati'dir.

Aynı yanılgı ile günümüz yazarları Fuat Köprülü ye dayanarak Hoca Ahmet Yesevi’nin Nakşibendi olduğunu iddia ederler. Oysa Fuat Köprülü önce onu Nakşibendi olarak yazdığı halde sonradan durumu sonraki eserlerinde düzeltmişlerdir. Bu konuda şöyle denmektedir:

" Türk Edebiyatında ilk Mutasavvıflar'ı yazarken, gerek Ahmet Yesevi'nin sufiyane şahsiyetini, gerek Yesevi Tarikatının hüviyetini tamamiyle Nakşibendi kaynaklarının gösterdiği şekilde tasvir etmiştim. Halbuki Babai, Haydari, Bektaşi ananelerinin Ahmet Yesevi hakkındaki rivayetleri, şüphesiz, tarihi hakikata daha yakındır. İlk Mutasavvıfların neşrinden sonra Bektaşiliğin menşeyleri hakkında yaptığım araştırmalar ve elde ettiğim yeni vesikalar, bana bu hususta kati bir kanaat vermiştir." (Ķöprülü 2004)

Mehmet Fuat Köprülü açıkça daha sonra bulduğu belgelerle Hoca Ahmet Yesevi sünni Nakşibendidir diye üretilen söylenceyi çürüten ifadelerde bulunuyor. 

Kısacası ne Ebul Vefa Kürt ve Sünni ne de Hoca Ahmet Yesevi ve Lokman Perende Nakşibendidir.

Kızılbaşların Piri Şah İsmail Hatayi'nin büyük büyük Dedesi Seyit Sadrettin Musa Lokman Perende'nin mezarını yaptırmıştır.

Gölpınarlı'ya göre Lokman Perende'nin 'Safevilerin türbelerinin bulunduğu yerdedir. Onun mezarı 1334-1392 yılları arasında yaşamış İshak oğlu Sadrettin Musa tarafından yaptırılmıştır."

Mehmet Özgür Ersan 

Abdal Yesari

Kaynaklar :  

1) İz Bırakan Erenler ve Ocakları Veli Saltık Kuloğlu Matbaa 2.Baskı Ankara s.33

2)Nilüfer Bayatlı: XVI. Yüzyılda Musul Eyaleti (1999), s. 100.2-1530 Osmanlı kaynaklarında Harran'ın 10 Km. kuzeyinde yer alan "Zibâle Köyü", Muhâsebe-i Vilâyet-i Diyâr-i Bekr ve 'Arab ve Zü'l-Kâdiriyye Defteri (937/1530) I (1998), s. 131. 3- Bâb-î Hâysam (Ördekköy),

3) Nilüfer Bayatlı: XVI. Yüzyılda Musul Eyaleti (1999), s. 1154

4)Dursun Gümüşoğlu: Tâcü’l Arifîn es-Seyyid Ebu’l Vefâ Menâkıbnâmesi - Yaşamı ve Tasavvufi Görüşleri, Can Yayınları, 2006, s. 38.