DEDEBABALIK KURUMU ve BEDRİ NOYAN DEDEBABA

Son dönemlerde “Dedebabalık” kurumu ve “Bedri Noyan Dedebaba” hakkında yapılan haberler gündem olunca bu konudaki iddiaları herhangi bir tartışmaya da girmeden çok kısa bir bilgi notu ile açıklığa kavuşturmak fakir için elzem olmuştur.

Dedebaba günümüz Babagan Bektaşilik yapılanmasında uluşabilecek en yüksek makamı temsil eder.  Mürşid-i azam (en yüce aydınlatıcı)’dır. Günün şartlarına göre düzenleme yapma yetkisine sahiptir.

Nitekim 16. yy’da postnişin olan Balım Sultan (Sırrı Mukaddes Olsun) bir düzenleme yaparak bir ihtiyaca binaen mücerretlik müessesini getirmiş ve bugün Balım Sultan Erkannemesi denilen içtihatlarını yazılı hale getirerek Piri Sani ünvanına mahzar olmuştur.

İlk postnişinler evli kimselerdi. Mücerretlik müessesini getiren Balım Sultan’ın babası buna en güzel örnektir. Balım Sultan’dan sonra postnişinler mücerretlik yoluna girmiş halifelerinden de seçilmişlerdir ancak “Kan yap kanun yapma” düsturu gereği bu Bektaşilik açısından olmazsa olmaz bir şart değildir.

Balım Sultan zamanında “Dedebabalık” ünvanı mevcut değildi. Balım Sultan’dan sonra 36 yıl yaşanan kargaşa dönemine Dedebabalık müessesini de kuran Sersem Ali Dedebaba ile bir son verilmiş ve çağın şartlarına göre bir takım ek düzenlemeler yapılmıştır.

Bunun bir “bidat” gibi görülmesi yanlıştır. Bektaşiler her devirde bulundukları toplumun bir bazen birkaç adım önünde yürümüşlerdir zira arayı açmak toplumdan kopmak demektir. Yolumuzda denge esastır. Toplum ise sürekli kimi zaman müspet kimi zaman menfi yönde değişmektedir. Bu nedenle Hünkar Hacı Bektaş Veli’nin  «Kan yap , kanun yapma»  düsturu ile yapının donması engellenmiş ve erkânnamelerde sadece bazı konular yazıya dökülmüş kalanı çağın gereklerine göre içtihada açık tutulmuştur.

Bektaşilik böylelikle Sersem Ali Baba devrinde Dedebabalık gibi bir kurumu ihdas edebilmiş, Halife Baba sayısına kısıtlamalar getirerek dönemin ihtiyaçlarına uygun bir sistem kurabilmiştir.

Gelenekte Hacı Bektaş Veli Postnişini Pir Evi’nde hizmet görürken çağın şartları gereği Mehmet Hilmi Dedebaba bu görevi Merdivenköy Şahkulu Sultan Dergahında yerine getirdiği bilinen bir gerçektir. Yani Dedebaba’nın Nevşehir Hacıbektaş’ta zahiren görevli olması da şart değildir. Her Dedebaba batınen zaten Hacıbektaş Postunda oturmaktadır. Esas olan Dedebaba’nın bir dergahta hizmete devam etmesidir.

Dergahlar kapatılmadan önceki son postnişin ve dedebaba Salih Niyazi Dedebaba idi. Bir müddet Türkiye’de kaldıktan sonra Arnavutluk’a gitmiş giderken de 1931 yılında Halifesi Ali Naci Baykal erenlerimizi bir çok babagan , dervişan ve muhibbanın huzurunda vekil tayin etmiştir.  

Halifesi Ali Naci Baykal’a vekalet veren Salih Niyazi Dedebaba Arnavutluk’ta Kral Zogo’ya Dedebabalık görevini Arnavutluk’ta sürdürebilmek için başvurmuş bu talebi Bektaşiliğin merkezinin Türkiye olması gerektiği gerekçesi ile münasip bulunmayınca Dedebabalığı kalıcı bir vekalet ile Halifesi ve evladı Ali Naci Baykal’a devretmiş bunu da bir mektup ile kendisine bildirmiştir.  Salih Niyazi Dedebaba şehit edilince Ali Naci Baykal Dedebaba asaleten bu görevi sürdürmeye devam etmiştir.

“Huzura

Muhterem evladım Naci Bey,

Selam ve hayır dua ' larla sıhhat ve afıyetinizi Cenab-ı Hakk ' tan temenni eylerim. Bu tarafta sıhhat ve afiyetimiz berkemaldir (yerinde ve iyidir) . Sizi orada Dedebabalığa bırakarak bu tarafa intikal etmiş idim.

Kral Zogo huzuruna bir istida (dilekçe) ile müracaat ederek buradaki dergahta Dedebabalığa devam ile Dedebabalık merkezini Türkiye ' den Arnavutluk ' a nakli hususuna müsa'adelerini istedim.

Şifahi olarak verilen cevapta Tariyk-i Bektaşiyyenin (Bektaşilik Yolunun) merkezi Türkiye ' de Kırşehir, Hacıbektaş kasabasındadır. Hazret-i Pir ` de orada medfundur. Hem Tariyk-ı Bektaşiyyenin ileruden beru takibolunan (izlenen) an'anat ' ı (geleneği) ve hem de sair bazı sebeplerle Dedebabalık merkezinin Arnavutluk ' a nakli münasip değildir. Siz burada dergahınızda bir Halife Baba olarak vazife-i irşadınıza devam edersiniz, buyuruldu.

Bu sebepledir ki siz değerli evladıma bunu yazmağı münasip gördüm. Artık orada mukaddes vazifeyi devam ettirmenizi arz ve rica ediyorum. Vazifeniz mubarek, sa' yiniz meşkur olsun.

Orada bilcümle ihvana babagan ve dervişan ve muhibban ' a selam ile aşk-ı niyaz eder selamlar iderim. Cümleye hayır dualar iderim.

8 Nisan 931

Elfakıyr Salih Niyazi Baba

Mz. Sali Nijazi

Teqe : Turan — Korice - Albanie"

Ali Naci Baykal Dedebaba Kurtuluş Savaşı boyunca Albay rütbesi ile “Genel Kurmay Sahra Postaları Genel Müdürü” olarak Mareşal Fevzi Çakmak emrinde savaşın başından sonuna kadar özveri ve bilgileri ile hizmet etmiş bir zattır.

Kendilerine bir zaman Aş Evi Babası Zeynel Baba , İsmail Hakkı Baba ve Kazım Baba rehberlik etmişlerdir. Ali Naci Baykal Dedebaba’nın mürşidleri Salih Niyazi Dedebaba olup Babalık ve ve Halifelik icazetleri de ondandır. 13 Temmuz 1960 Çarşamba günü Ankara’da Hakka yürüdüler.

2 Nisan 1960 tarihinde Ali Naci Baykal Dedebaba tarafından kendisine hilafetname verilerek halifelik payesi ile görevlendirilen Bedri Noyan Dedebaba, Ali Naci Baykal Dedebaba’nın Hakka yürümesini müteakip 16 Temmuz 1960 yılında oy birliği ile mevcut halifeler arasından Dedebaba olarak seçilmiştir.

Bektaşi toplumuna tam 37 yıl, 3 ay, 20 gün Dedebabalık yaparak Sersem Ali Dedebaba’dan bu yana postta en uzun süre kalan Dedebaba olmuş birlik ve beraberliği tesis etmiştir. Hizmeti süresince gösterdiği fedakarlıklar ile belki de başlangıçta kendisine mesafeli olan bir kısım ihvanın da  gönlünü kazanmış birliği tesis etmiştir. Nitekim Arnavutluk Bektaşiliği’nin sembol ismi Recep Ferdi Baba, 24 Haziran 1990 yılında Bedri Noyan Dedebaba’dan halifelik icazeti almıştır.

Bedri Noyan Dedebaba ve Recep Ferdi Halifebaba 

Bedri Noyan Dedebaba 6 Kasım 1997 bir Regaip Kandili günü Hakka yürümüştür.

Kendisinden sonraki Dedebaba olarak görülen Turgut Koca Halife Baba’nın Bedri Noyan Dedebaba’dan 23 gün önce 15 Ekim1997 yılında Hakka yürümüş olması sebebiyle Bedri Noyan Dedebaba’nın Hakka yürüyüşünden sonra kısa bir dönem kargaşa yaşandığı tarihi bir gerçektir.

Bu kargaşa sürecinden sonra Mustafa Eke Dedebaba geleneği temsil edilenlerce 1998 yılında Dedebaba olarak seçilmiştir. Dedebaba Mustafa Eke’nin 02.08.2019’da Hakk’a yürümesi sonrası posta Ali Saka Dedebaba oturmuştur.

Yol’a intisabının ve Turgutlu ,Mücerret Salih Akdemir Baba Dergahında hizmette 49. yılında Ali SAKA DEDEBABA
 

Kökleri mübadele öncesi Bektaşilerin yoğun yaşadığı yer, Girit Kandiya’ya uzanır.

Mehmet ve Zeyneb’in oğlu olarak 22.09.1934’te Manisa’da doğar.

12.12.1975’te Mücerret Salih Akdemir Baba’dan nasip alarak yola girer.

Rehberi, o tarihlerde derviş, 1998’de Dedebaba olan Mustafa Eke’dir.

1977 yılında Manisa’daki evini kapatıp, mürşidi Mücerret Salih Akdemir Baba’ya hizmet için ailesi ile birlikte Turgutlu Dergâhı’na taşınır.

Mücerret Salih Akdemir Baba 29.08.1981’de Hakk’a yürüyünceye kadar, eşi Sıdıka Anabacı ile birlikte ona hizmet eder ve Dergâhın her işini görür.

Mürşidinin Hakk’a yürümesinin ardından, o tarihte Baba olan Dedebaba Mustafa Eke’ye baş okutarak bağlanır ve Mustafa Eke Baba’nın “Derviş”i olur.

2004 yılına kadar aynı Dergâha Derviş olarak hizmet eder..

24.07.2004’te Hacıbektaş’ta Dedebaba Mustafa Eke’nin yürüttüğü Babalık erkânı ile Baba olarak giyinir.

18.04.2006’da Dedebaba Mustafa Eke tarafından Halife yapılır.

Dedebaba Mustafa Eke’nin 02.08.2019’da Hakk’a yürümesi sonrası, 12.01.2020’de Hacıbektaş’taki Mustafa Eke Dedebaba Dergâhı’nda, 5 Halifebaba, 27 Baba ve Dervişin huzurunda ve oy birliği ile Hz. Pir Postnişini, Dedebaba olarak seçilir.

Şu an için, 8 Halifebaba ve 40 Baba kendisine bağlıdır.

Dedebaba Ali Saka, gelenek çizgisinin temsilcisidir.

Halen Türkiye’de Mücerret Salih Akdemir Baba Turgutlu Dergâhı’nda hizmetine Dedebaba olarak devam ediyor.

Aşk olsun.