ALEVİLİK SÜNNİLİK EKSENİNDE EHL-İ BEYT SEVGİSİ VE TARİKATLAR

Alevilik ve Sünnilik Ekseninde Ehli Beyt Sevgisi ve Tarikatler 

Anadolu Sufiliği konusunda en büyük yanılgı Alevi ve Sünniliği bugün ki gibi algılamanın yanında bir de Anadolu Alevi Bektaşisinin köken iddiasıdır. Aslımızın Horasan Ekoli Yesevi mi ? Yoksa Mezopotomya Ekoli Vefai olduğudur. Bugun Vefai tarikatının üst kadrosu Arap Sünnî ekolu olan Zeyniye Tarikatına dönüşürken kendisine bağlı muhibban kitlesi Bektaşi olmuştur.

Hünkar Hacı Bektaş Veli'ye garezli Aşıkpaşa ve evlatlarının saraya yaklaşıp Zeyniye Vefailigine sarılmıştır.

Mısır'dan gelen ve saray çevrelerinde prestijli olan bu tarikata sadece Baba İlyas Horasani'nin evladı Muhsin Paşa evladı Aşıkpaşa ve evlatları katılmakla kalmamış 

 onun yanısıra Ebul Vefa Kürdi' nin altıncı göbek torunu Seyyid Velayet'inde Sünnileştiği bilinmektedir.

Sırayla yazarsak Alevi Bektaşilik'te köken;

Yesevi, Haydari, Kalenderi Vefai Babai Bektaşilik Safevilik sırasıyladır.Bu tarikatların Alevilik başlığında toplanmaktadır.

Hoca Ahmet Yesevi'nin Damadı ve Manevi oğlu olan Pir Abdal Musa Sultan'ın Dedesi Kutbittin Haydar - Haydar-ı Sultan- Haydar Ata'nın Yesevi tarikatının başına geçmesi ile tarikat isna-i aşeriye yani 12 İmam vurgusu daha da netleşmiştir. Yesevi tarikatı ikiye bölünmüş bir kısmı Alevi Haydari olurken diğer kısım Afganistana gidip Sünni Nakşibendi olmuştur.

Ne Hoca Ahmet Yesevi ne de Şeyh Ebu'l Vefa Sünni değildirler. Aksine Alevidirler. Onlardan sonraki kuşakta Sünnileşme olmuştur. Teba ve muhibanda tepki duyup Alevi olan yeni teşkilâtlanmaları seçmiştir. Tamamı olmasa da büyük kitlesi yeni oluşan Alevi tarikatı seçmiştir. Bundan Alevi topluluk Yesevi Haydari Kalenderi Vefai Babai Safevi ve en sonunda Bektaşî olmuştur.

Kökenimiz Yesevi mi ? Vefai mi ? diye sormak ne kadar yanlış bir sorudur. Bugün bu köken ne ve nereden olursa olsun Anadolu Alevisinin tarikatı Bektaşidir.

Gelelim 9.yüzyılda gelen kendisine Sünni diyen Türkmen topluluklar ile 11. ve 13. yüzyılda gelip kendisine Alevi deyip sonradan Sünnileşen Türkmen topluluklara bunlara ne oluştur.

Kendilerine Muhammed Ali yolundayız diyen en başta Rufai, Marifi, Mevlevi Melami Uşaki, Halveti, Mısri ve Kadiri olanlarda aslında Ehli Beyte bağlılık ile Sünni sayılmaları oldukça güçtür.Alevilik bir çatı kurum iken diğerleri onun alt koludur. 

Bugun Alevi ve Sünnîlerin aralarındaki temel fark Fars Şiiliğine ve Arap Sünniliğine yaklaşma oranında birbirlerinden uzaklaşırken Ehli Beyt Sevgisi oranında yaklaşır.

Anadolu'ya İran üzerinden Horasan' dan gelen Türkler 9.Yüzyılda gelenler kendilerini Sünni 11. ve 13. Yüzyılda gelenler Alevi olarak nitelendirmektedirler. 

Ancak ikiside bugün ki özelliklerden daha Türkmen özeliklere sahip Alevi olanlar Fars, Sünni olanlar Arap kültürüne bu kadar karışmış olmadığı için aralarındaki açı daha az Türkmen kültür ve Ehli Beyt sevgisiyle hatta birbirine yakın sadece ilk üç halifeye bakış açısı olarak ayrılıyorlardı. Kerbela Imam Hüseyine sevgi ve Yezide nalet konusunda hiç bir fark yoktu.

Bugün kendini Sünni diye tanıtan gerçek Tarikat Erleri Rufai, Marifi, Mevlevi Melami Uşaki, Halveti, Mısri ve Kadiri olanlar Muhammet Ali yolunda Tarikat-ı Aliyye'ye ait olduklarını söylerler ve Ehli Beyte sevgi ve saygıda kusur etmezler. Bu demek değildir ki Sünni cenah toptan böyledir geçmişte sayıca fazla olan Ehli Beyt taraftarlığı günümüzde Selefi ve Vahabi etkilerle Ehli Beyte uzaklaşmıştır.

Eskiden Alevi olan birçok tarikat ya da bu tarikatlardan kopan dallar Sünnileşmiştir. Vefailik Alevi başladığı yola iki yola ayrılıp Vefai ve Zeynileşen kolu Sünnileşmiştir. Bayramilik üç kola ayrılık Gülşeni kolu Alevi kalırken Eşrefoğlu Rumi kolu Kadiri, Bıçakçı zadeler kolu Sünnileşmiştir. Uşakiler Alevi iken Şah İsmail'in dedesi Hoca Ali'nin öğrencisi Somuncu Baba öğrencisi Hüsamettin Uşaki nin kurduğu bu tarikat zamanla Sünnileşmiştir.

Ancak bu tarikatlar Ehli Beyt Sevgisiyle Kerbela katliamı ve Şehitler Serdar-ı İmam Hüseyin'e gözyaşı dökmede Alevilerle ortak bir çizgide oluşları ile ayırt edilemeyecek kadar yakındırlar.

Konuyu toparlarsak Alevi ve Sünniler 13. ve 15. Yüzyıldan bugüne Türkmen özeliklerini kaybettikçe Aleviler Fars Şiiliğinin Sünniler Arap Vehabi Selefiliğine daldıkça Anadolu Sufi Horasan Türkmen Sufi özelliklerinden kopup mili değerlerine ve Ehli Beyt sevgisine uzaklaşacaklardır. Sünni ve Aleviler 9. ve 11. Yüz yıl kodları olan Türkmenlik ve Ehlibeyt sevgisine dönmesi kültür emperyalizminin etkisinden öz değerlerine dönmesi gerekmektedir.

Eksik noksan af ola

Mehmet Özgür Ersan 31.07.2019 Üsküdar 

Yesari Abdal Çelebi 

Aşk ile Hu

Kaynak :

1)Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar Fuat Köprülü Diyanet Işleri Yayınları

2)Hacı Bektaş Veli'den Balım Sultan'a 

Bektaşiliğin Doğuşu Rıza Yıldırım İletişim Yayınları