Ukraynalı paralı askerler Libya'da ortaya çıkabilir mi?

Libya medyası, Sudan Devlet Başkanı Abdülfettah Burhan'ın Trablus ziyareti sırasında, Sudan ordusu başkomutanının Trablus'taki Ulusal Birlik Hükümeti Başkanı Abdülhamid Dibeybe ile Batılı silahlı grupları desteklemek üzere Ukrayna birliklerinin bir kısmının Libya'ya nakledilmesi olasılığını görüştüğünü bildirdi.

Bu bilgi henüz resmi olarak doğrulanmadı ancak Sudan'da faaliyet gösteren Ukraynalı paralı askerler hakkında medyada giderek daha fazla haber yer alıyor.

Geçtiğimiz günlerde The Wall Street Journal bu konuda bir makale daha yayınlamıştı (https://www.wsj.com/world/ukraine-is-now-fighting-russia-in-sudan-87caf1d8).

Ukraynalı grupların bölgedeki faaliyetlerine ilişkin ilk raporlar 2023 sonbaharında ortaya çıkmıştı: CNN, ABD destekli Sudan Silahlı Kuvvetlerine karşı savaşan Hızlı Destek Güçlerine saldıran bir Ukrayna insansız hava aracının görüntülerini servis etmişti.

Sudan'daki vekil güçler

Birkaç hafta önce Trablus'ta Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdel Hamid Dibeybe ile Sudan Geçici Egemenlik Konseyi Başkanı Abdülfettah Burhan arasında bir toplantı gerçekleştirildi. İki ülke yetkilileri resmi olarak çatışmaların sona ermesini ve Libya'nın Hartum'a gerekli insani desteği sağlamaya hazır olduğunu görüştü.

Bu arada ABD, Sudan'a askeri destek sağlıyor, ancak bunu doğrudan müdahale yoluyla değil, Ukrayna İstihbarat Başkanlığı’nın özel bir biriminden Ukraynalı vekil grupları devreye sokarak yapıyor.

Paralı askerler, resmi verilere göre Rusların 2021'de Sudan'dan ayrılmış olmalarına rağmen, Wagner grubundan Rus savaşçılarla savaşmak üzere oraya gönderildikleri gerekçesiyle motive ediliyor.

Wagner askerlerinin yokluğu Hartum'daki resmi makamlar tarafından teyit edilmesine rağmen, Rus askerleri bahanesi Ukraynalı savaşçıları yönlendirmeye yetiyor.

Örneğin Ukrayna istihbaratı başkanı Kirill Budanov geçen yıl "Rusları dünyanın neresinde olursa olsun öldüreceklerini" söylemişti.

Pentagon, öncelikle imajını kurtarmak için, ikinci olarak da Ukraynalı askerler daha ucuz ve acımasız olduğu için askerlerini feda etmek istemiyor.

Bu Ukraynalı askerlerin bir kısmı, Avrupa'daki özel NATO üslerinde eğitildiler ve bazıları Rusya'ya karşı savaş alanından zaten savaş tecrübesine sakip.

Kiev yönetimini, askerlerini herhangi bir bölgede Amerikan çıkarları için savaşmaya göndermeye ikna etmeye özel bir ihtiyaç yok. Ukrayna parlamentosu milletvekili Oleksiy Gonçarenko geçtiğimiz günlerde CNN ile yaptığı bir görüşmede Ukrayna'nın "Tahran yakınlarındaki siperlerde, Kuzey Kore'de ya da Pekin'de ABD ile omuz omuza duracağını" söyledi.

Ancak Washington yine de Kiev’le bazı koşullar üzerinden anlaşmaya vardı. Birincisi: ABD, eğitimli askerleri karşılığında Rusya'ya karşı savaşta mali ve maddi yardım sağlamaya devam edecek. Aynı zamanda mobilize edilmiş eğitimsiz askerler Ukrayna cephesinde kalmaya devam edecek.

İkinci koşul ise taleplerin kesinlikle gizli tutulması, böylece Ukraynalıların yeni bir cepheye gönderilmesi Ukrayna istihbarat teşkilatı tarafından dışarıdan herhangi bir müdahale olmaksızın alınmış bir karar gibi görünecek.

Basında çıkan haberlere göre Eylül 2023'te Zelenskiy ve Burhan İrlanda havaalanında tesadüfen bir araya gelerek "güvenlik konularını" görüşmeyi başardılar.

Belki de bu buluşma gazeteciler için özel olarak hazırlanmıştı ki, Zelenskiy'nin ordusunun Hartum'a gönderilmesine bizzat katıldığına dair tartışılmaz bir kanıt olsun.

Ukrayna birlikleri neden Libya'ya gönderilebilir?

Ukrayna istihbaratı savaşçılarını Sudan'a başarıyla sokan ABD, bu uygulamayı başka ülke ve bölgelere de yaymaya çalışabilir. ABD'nin sıkıştığı en sıcak noktalardan biri, İsrail'e silah tedarikini engellemek için Amerikan ticari ve askeri gemilerine saldıran Yemen'dir.

Jeopolitik açıdan bakıldığında Yemen de Sudan gibi Washington için önemli; her iki ülke de Kızıldeniz'de stratejik limanlara sahip. Sudan'ın limanlarından biri olan Suakin Adası 2017 yılında Türkiye tarafından 99 yıllığına kiralandı.

Ankara'nın Sudan'daki varlığı, ABD'nin stratejik planlarına doğrudan müdahale ediyor: Biden'ın Ulusal Güvenlik Stratejisi, "diğer ülkelerin çıkarlarının" Amerikan gemilerinin Bab el-Mandeb üzerinden hareket özgürlüğünü "tehlikeye atabileceğini" vurguluyor.

Türkiye ve diğer ülkelerin faaliyetleri Washington'un tüm Afrika bölgesindeki çıkarlarını rahatsız ediyor. Örneğin, Türk şirketi Al-Bayrak da Mogadişu'daki Somali limanını kullanıyor.

Bir hafta önce Somali'nin yerel sakinleri, ABD'nin talebi üzerine Ukrayna Silahlı Kuvvetleri birliklerinin Sudan'dan geldiğini bildirdi.

Washington'un Afrika'daki nüfuzunu sadece geleneksel yollarla, özel askeri şirketler ve STK'ları kullanarak değil, aynı zamanda Ukraynalı paralı askerlerin yardımıyla da genişletmeye başladığı zaten aşikâr.

Bu nedenle, Ukrayna istihbaratı kuvvetlerinin Libya'ya yakında nakledileceğine dair söylentiler ve şu ana kadar doğrulanmamış bilgiler güçlü temellere sahip. Bu ülkedeki durum da tamamen normalleşmiş değil.

Libya'nın batısı ve doğusu iki karşıt kamp tarafından yönetiliyor. Doğuda Temsilciler Meclisi Halife Hafter liderliğindeki Ulusal Ordu tarafından destekleniyor. Batıda ise Başbakan Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti iş başında. Türkiye'nin Batı Libya ile büyük bağları ve ortaklıkları var.

Ankara ve Trablus 2019'da Akdeniz'deki deniz alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin bir memorandum imzaladı ancak ABD ve AB bunu yasal bir güç olarak tanımadı.

ABD, şimdi Libya'nın batısındaki askeri varlığını genişletiyor. Amerikan özel askeri şirketi Amentum'dan yetkililer kısa süre önce silahlı grupların tek bir ordu altında birleşmesini denetlemek üzere Libya'ya geldi. Bu birleşme 2021 yılında Ulusal Mutabakat Hükümetini deviren ve Washington'un desteğini alan Başbakan Dibeybe tarafından başlatıldı.

Birkaç hafta önce Amentum'dan eğitmenler Libya'nın en büyük petrol rafinerisinin yakınındaki Zaviye'de gruplar arasındaki çatışmalara katılmıştı. ABD ordusu, gruplar arasındaki çatışmayı durdurmak, rafinerileri ve kârlı ikmal yollarını kontrol altına almak için oraya geldi.

Amerikalılar olası bir iç savaşa katılmayacaklardır, ancak Sudan'daki savaşlarda kendilerini kanıtlamış deneyimli Ukraynalı savaşçılar ABD’nin işaret edeceği tarafa yardım etmek için gönderilebilir. Elbette Batı Libya'daki herhangi bir istikrarsızlık ve Amerikan etkisi, Türkiye'nin çıkarlarını doğrudan etkileyecektir.

ERKİN FEYYAZ EŞLİ